Voor u ligt de Kadernota. Met dit stuk wil het college u inzicht geven in de financiële stand van zaken op dit moment. Dat het een momentopname is, betekent dat een aantal zaken alleen indicatief kan worden weergegeven. Op dit moment is bijvoorbeeld het beeld voor 2020 en verder nog niet afgerond. Een aantal berekeningen is nog gebaseerd op de woningaantallen, inwoneraantallen en WOZ-waarden uit de begroting 2019 omdat de nieuwe cijfers nog niet voorhanden zijn. Dit geldt ook voor de renteberekening. Daarnaast zullen ook de doorrekeningen van de staat van investeringen, de staat van reserves en voorzieningen, de salarisstaat en de verdeling van directe salariskosten over taakvelden in aanloop naar de begroting 2020 worden gemaakt en zijn de gevolgen van de Meicirculaire nog niet bekend. Alles wat wél bekend is hebben wij natuurlijk verwerkt om u een zo goed mogelijk beeld te geven. Belangrijk om samen goed geïnformeerd aan de slag te gaan op weg naar de nieuwe begroting.
In deze Kadernota zijn wij op zoek gegaan naar een balans tussen beleidsmatige en financiële aspecten. De beleidsmatige onderwerpen, die in het kernakkoord vorig jaar zijn opgenomen, vindt u ook terug in de Meerjarenbegroting 2019-2022. Onderwerpen als wijkontwikkelingsplannen, duurzaamheid, beleid Sociaal Domein 2.0, biodiversiteit en energietransitie zijn volop in ontwikkeling. De eerste raadsvoorstellen hierover zijn u aangeboden.
Focus
De focus van deze Kadernota ligt minder op de beleidsmatige ontwikkelingen, maar veel meer op het behouden van een gezonde financiële basis voor onze gemeente. De reden van deze focus zullen inmiddels duidelijk zijn: de budgetten voor het Sociaal Domein staan nog steeds onder druk. Om meer grip te krijgen op deze toenemende kosten voor het Sociaal Domein bevat programma 4 van deze Kadernota concrete voorstellen op dit domein. Omdat de budgetten die benodigd zijn voor het Sociaal Domein in sterke mate het te voorziene begrotingssaldo bepalen willen wij u daar ook specifiek inzicht in geven. Daarom laten we u in paragraaf 2.4 zien wat dit begrotingssaldo zou zijn geweest zonder de vraag vanuit het Sociaal Domein.
Naast het inzichtelijk maken van bezuinigingsvoorstellen moeten we ook beleidskeuzes maken om de tekorten binnen het Sociaal Domein op te vangen. In programma 6 is inzichtelijk gemaakt tot welk bedrag de kosten in de komende jaren kunnen oplopen. De tekorten van de afgelopen jaren konden we opvangen binnen reserves en budgetaanpassingen. Met uitzondering van vorig jaar konden we dit opvangen binnen een structureel sluitende begroting. Om de Meerjarenbegroting 2020-2023 structureel sluitend vast te stellen, moeten er beleidskeuze gemaakt worden. Deze uitdaging willen wij samen met de raad aangaan.
Keuzes
Hoofdstuk 3 bevat mogelijke dekkingsvoorstellen. Het is geen limitatieve opsomming omdat wij graag samen met uw raad willen komen tot keuzes voor een structureel sluitende Meerjarenbegroting.
U kunt daarbij aangeven welke zaken u, gegeven de maatschappelijke context en opgaven, graag verwerkt wilt zien in begrotingsvoorstellen en met welke belangrijke inhoudelijke en financiële uitgangspunten wij daarbij rekening moeten houden. Het Kernakkoord en de Strategische Visie vormen wat ons betreft hierbij het uitgangspunt.
Om de ambities van Kernakkoord waar te maken is de ambtelijke formatie via de begroting uitgebreid. Dit was deels ook noodzakelijk om de ambtelijke capaciteit op orde te brengen. De uitbreiding van de formatie levert efficiency verbeteringen op. Via “Halen en brengen” maken wij inzichtelijk hoe deze voordelen vertaald kunnen worden in de bezuinigingsvoorstellen. De afgelopen maanden zijn we vooral bezig geweest met het aantrekken van de medewerkers. De komende maanden gaan we aan de slag met het inzichtelijk maken van de bezuinigingsvoorstellen. Bij het aanbieden van de begroting in oktober presenteren wij u daarvan de eerste resultaten.
Richting
De Kadernota hoeft, in tegenstelling tot een begroting, niet sluitend te zijn. In de Kadernota schetsen wij u het inhoudelijk en financieel perspectief voor de begrotingsperiode 2020-2023 zoals deze op dit moment bekend zijn. Wij nodigen u uit om, tegen de achtergrond van de inhoud van deze Kadernota, richtinggevende uitspraken te doen over dat wat u opgenomen wilt zien worden - of juist niet! - in de komende Meerjarenbegroting.
Niet sluitende Meerjarenbegroting
Ondanks dat een sluitende Meerjarenbegroting altijd ons uitgangspunt is geweest, hebben wij u de Meerjarenbegroting 2019-2022 aangeboden waarin de eerste twee jaarschijven structureel niet sloten. Dat was deels een gedwongen keuze door de toename van de kosten binnen het Sociaal Domein en een lagere uitkering uit het gemeentefonds. Deels was dat een bewuste keuze omdat we het belangrijk vonden om te investeren op de terreinen die benoemd zijn in het Kernakkoord. Dat tijdelijk "rood" staan deden we met in ons achterhoofd een gezonde reservepositie en een gezond grondbedrijf. Bij onze keuze om tijdelijk “rood” te staan hebben we toegezegd om in het komende jaar de mogelijkheden te onderzoeken om ruimte te creëren in bestaande budgetten, zodat wij meer kunnen doen met hetzelfde geld.
Dit onderzoek is opgesplitst in “Meer met minder” en “Halen en brengen”. Binnen “Meer met minder” zijn we op zoek gegaan naar bezuinigingsmogelijkheden gebaseerd op de resultaten van de jaarrekening 2018. Naast bezuinigingen is hieruit ook een aantal begrotingsposten naar voren gekomen waar meer budget noodzakelijk voor is. Deze mutaties vragen geen beleidskeuzes van uw raad en zijn per programma verwerkt in hoofdstuk 2. Daarnaast is ook een aantal bezuinigings-mogelijkheden naar voren gekomen waarvoor uw raad wel beleidskeuzes moet maken. Deze voorstellen vindt u hoofdstuk 3 bij de dekkingsvoorstellen.
Bedragen die in deze Kadernota staan vermeld als “-“ hebben een nadelig effect op het begrotingssaldo, anders voordelig.