In de raadsvergadering van 26 november 2012 heeft de raad de ‘Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen’ vastgesteld. De beleidsconclusies hieruit zijn:
In veel gevallen kunnen we de exacte waarde van een risico niet bepalen. Om de risico's toch te kwantificeren, werken we met klassengemiddelden. Deze gemiddelden leiden tot de financiële gevolgen in de onderstaande tabel. De risicowaarde bepalen we vervolgens aan de hand van de volgende berekening:
Risicowaarde (€) = Kans (%) x Gevolg (€)
Het totaal aan risicowaarden vormt de benodigde weerstandscapaciteit. Omdat niet alle risico's zich tegelijk manifesteren, wordt hierbij gerekend met een zekerheidspercentage van 90%.
| Risico | Kans (%) | Gevolg (€) | Risicowaarde (€) | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Algemene uitkering gemeentefonds | |||
| Schommelingen in de algemene uitkering kunnen problemen veroorzaken voor het sluitend krijgen van de begroting. | 70% | 350.000 | 245.000 | |
| De integratie uitkering sociaal domein is vanaf 2019 grotendeels geïntegreerd in het algemene deel van het gemeentefonds waarop ook de uitkeringsfactor van toepassing is. | ||||
| 2 | Inkoop | |||
| Door onjuiste aanbestedingen kunnen inkoop voordelen mogelijk niet worden behaald en bestaat het risico op onrechtmatige inkopen. | 70% | 350.000 | 245.000 | |
| 3 | Participatiewet | |||
| De omvang van het uitkeringenbestand en het mogelijk niet realiseren van de gestelde doelen, leidt tot een risico voor de gemeente. | 50% | 350.000 | 175.000 | |
| 4 | Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) | 175.000 | ||
| Bij een datalek kan een boete worden opgelegd. De | 50% | 350.000 | ||
| maximale boete is € 20.000.000,-. | ||||
| 5 | Stelpost ruimte onder BCF-plafond | |||
| Met ingang van 2019 wordt in de circulaires voorafgaand aan het begrotingsjaar geen rekening meer gehouden met bevoorschotting via de algemene uitkering. | 50% | 285.000 | 142.500 | |
| 6 | Intergemeentelijke samenwerking - Dienst Dommelvallei | Concrete berekening | ||
| Dienst Dommelvallei heeft geen eigen reserves. Het totaal | 138.240 | |||
| van de risico's wordt daarom via de verdeelsleutel belegd bij de drie deelnemende gemeenten. | ||||
| 7 | Vennootschapsbelasting | |||
| De Belastingdienst heeft nog geen uitspraak gedaan over de uitgangspunten voor de Vpb-aangifte. Hierdoor kan de | 30% | 350.000 | 105.000 | |
| definitieve aangifte afwijken van de voorlopige aangifte. | ||||
| 8 | Belastingaangifte | |||
| De gemeente is aansprakelijk voor fouten in loonbelasting | 30% | 350.000 | 105.000 | |
| opgaven, BTW aangiften, opgave BTW compensatiefonds | ||||
| en de WKR. | ||||
| 9 | Incidenten | |||
| Iedere gemeente kan te maken krijgen met incidenten, die | 10% | 1.000.000 | 100.000 | |
| de status van een crisis krijgen. | ||||
| 10 | Afval Attero | |||
| Na de gewonnen arbitragezaak over de eerste periode is over de volgende periode weer een factuur ontvangen van Attero. De gewesten hebben wederom een arbitragezaak aangespannen. | 70% | 125.000 | 87.500 | |
| Subtotaal top 10 | 1.518.240 | |||
| Overige risico's (inclusief onvoorzien) | 1.045.198 | |||
| Totaal | 2.563.438 | |||
| Totaal (o.b.v. 90% zekerheidspercentage) | 2.307.094 |
Wijzigingen
Ten opzichte van de jaarrekening 2017 is de totale risicowaarde afgenomen met € 798.748,-.
De belangrijkste wijzigingen zijn:
Er is in 2018 € 2.88 miljoen dekking beschikbaar gesteld.
Indien besloten wordt om nascheiding met een andere techniek dan REnescience te realiseren, blijft 60% van de voorbereidingskosten onderdeel van de investering in de alternatieve nascheidingstechniek.
De beschikbare weerstandscapaciteit is de verzamelterm van al die bronnen waaruit niet voorziene financiële tegenvallers bekostigd kunnen worden.
| Incidentele weerstandscapaciteit | Begroting 2019 |
|---|---|
| Algemene reserve | 5.592.119 |
| Inkomensreserve | 6.000.000 |
| Vrij aanwendbare bestemmingsreserves | 580.990 |
| Stille reserves | - |
| Structurele weerstandscapaciteit | 12.173.109 |
| Post onvoorzien | 77.500 |
| Totale weerstandscapaciteit | 12.250.609 |
Weerstandsvermogen
Er wordt uitgegaan van een gewenste minimale score voor de ratio weerstandsvermogen van ‘voldoende’ (ratio ≥ 1). Deze verhouding wordt bepaald door de volgende ratio:
Ratio weerstandsvermogen = Beschikbare weerstandscapaciteit
Benodigde weerstandscapaciteit
De ratio weerstandsvermogen wordt als volgt vastgesteld:
Ratio weerstandsvermogen = € 12.250.609,- = 5,31
€ 2.307.094,-
Wij concluderen dat het weerstandsvermogen van de gemeente met een weerstandsratio van 5,31
ruimschoots toereikend is om de risico’s op te vangen.
Echter de beschikbare weerstandscapaciteit bestaat voor een groot gedeelte uit de inkomensreserve
en deze kan niet zonder consequenties worden aangewend. Als alleen naar de primaire buffers
(algemene reserve + post onvoorzien) wordt gekeken, bedraagt de weerstandsratio 2,46
(€ 5.669.619 / € 2.307.094,-). Ook hiermee is de ratio weerstandsvermogen goed.
Kengetallen geven inzicht in bepaalde onderdelen van de begroting of de balans en kunnen bijdragen aan het beoordelen van de financiële positie van de gemeente. De combinatie van de kengetallen geven een indicatie over de financiële positie van de gemeente. Daarnaast bieden kengetallen de mogelijkheid om gemeenten onderling te vergelijken.
De volgende financiële kengetallen moeten in de paragraaf weerstandsvermogen opgenomen worden:
Uitgangspunten
Voor de kolommen realisatie is uitgegaan van de balans zoals opgenomen in de betreffende
jaarrekening. De kengetallen voor de begroting 2018 zijn afkomstig uit de meerjarenbegroting 2018-
2021. De kengetallen voor 2019-2022 zijn afkomstig uit voorliggende meerjarenbegroting.
| Omschrijving | Realisatie | Begroting | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | |
| Netto schuldquote | 66% | 61% | 58% | 65% | 57% | 53% | 52% | 38% |
| Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | 45% | 42% | 40% | 47% | 44% | 44% | 44% | 29% |
| Solvabiliteitsratio | 34% | 33% | 40% | 34% | 37% | 36% | 35% | 40% |
| Grondexploitatie | 33% | 27% | 31% | 20% | 21% | 8% | -4% | -17% |
| Structurele exploitatieruimte | 8% | 2% | -9% | 1% | -1% | 0% | 0% | 3% |
| Belastingcapaciteit | 69% | 71% | 71% | 73% | 80% | 80% | 80% | 80% |
Hieronder volgt per kengetal een korte toelichting.
Netto schuldquote
De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen en geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Om inzicht te verkrijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen).
De verwachting is dat de daling die in de voorgaande jaren is ingezet ook in 2019 en verder tot uiting gaat komen. Dit is een positieve trend en deze wordt mede bepaald door het aflossen van geldleningen.
Solvabiliteitsratio
Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe groter de weerbaarheid van de gemeente. De mate van weerbaarheid geeft in combinatie met de andere kengetallen een indicatie over de financiële positie van een gemeente.
De verwachting is dat het eigen vermogen en het balanstotaal nagenoeg gelijk blijven. Hierdoor blijft ook het solvabiliteitsratio nagenoeg gelijk.
Grondexploitatie
De afgelopen jaren is gebleken dat grondexploitatie een forse impact kan hebben op de financiële positie van een gemeente. Indien gemeenten leningen hebben afgesloten om grond te kopen voor een (toekomstige) woningbouwproject hebben zij een schuld. Bij de beoordeling van een dergelijke schuld is het van belang om te weten of deze schuld kan worden afgelost wanneer het project wordt uitgevoerd. Van de opbrengst van de verkochte gronden kan immers de schuld worden afgelost. Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) baten.
Zoals blijkt uit bovenstaande grafiek laat de grondexploitatie een forse daling zien. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de bouwgrond in exploitatie afneemt. Dit is een positieve trend, omdat hiermee de grondexploitatierisico’s aanzienlijk dalen.
Structurele exploitatieruimte
Voor de beoordeling van de financiële positie is het ook van belang te kijken naar de structurele baten en structurele lasten. Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is, doordat wordt gekeken naar de structurele baten en structurele lasten en deze worden vergeleken met de totale baten. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten (waaronder de rente en aflossing van een lening) te dekken.
In 2019 en verder is de structurele exploitatieruimte -1% of hoger. Dit is negatief vanwege het incidentele begrotingstekort in 2019. In de daaropvolgende jaren wordt dit kengetal weer positief, zodat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten te dekken.
Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht in de mate waarin bij het voordoen van een financiële tegenvaller in het volgende begrotingsjaar deze kan worden opgevangen of dat er ruimte is voor nieuw beleid. Om deze ruimte weer te kunnen geven is een ijkpunt nodig. In dit geval landelijk gemiddelde tarieven.
Voor de gemeenten wordt de belastingcapaciteit gerelateerd aan de hoogte van de gemiddelde woonlasten (OZB, rioolheffing en reinigingsheffing). Naast de OZB wordt tevens gekeken naar de riool- en afvalstoffenheffing, omdat de heffing niet kostendekkend hoeft te zijn maar ook lager mag worden vastgesteld.
De belastingcapaciteit is gestegen naar 80%. Ondanks de stijging is de belastingcapaciteit fors lager dan het landelijk gemiddelde dat op 100% is gesteld.
Conclusie
Er is sprake van een forse geprognosticeerde verlaging van de grondpositie in de meerjarenbegroting 2019-2022. Deze verlaging van de grondpositie en de bijbehorende verkoopopbrengsten zorgen ervoor dat de Netto Schuldquote (incl. gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen) op basis van de begroting verbetert. De verwachting is dat het solvabiliteitsratio en de structurele exploitatieruimte constant blijven.