Toelichting op het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening

Op 1 januari 2016 is de Wet modernisering Vpb-plicht overheidsondernemingen ingegaan. De voorlopige aangifte voor 2020 is ingediend en voor de definitieve aanslag 2018 is uitstel verleend tot het 2de kwartaal 2021.

Met de belastingdienst is de afstemming voor de uitgangspunten van de aangiften gemaakt en de VastStellingsOvereenkomst (VSO) voor de Grondexploitaties wordt in 2021 ondertekend.

Bij de rechtmatigheidscontrole vormt het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. In de toelichting op het Besluit Accountantscontrole Decentrale Overheden (BADO) wordt begrotingsrechtmatigheid omschreven als:
“Financiële beheershandelingen, die ten grondslag liggen aan de baten en lasten, evenals de balansposten, dienen tot stand te zijn gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en de hiermee samenhangende programma’s (begrotingscriterium). In de begroting zijn de maxima voor de lasten vermeld die door de raad zijn vastgesteld. Dit houdt in dat de financiële beheershandelingen dienen te passen binnen de begroting, waarbij het juiste programma, de toereikendheid van het begrotingsbedrag en het begrotingsjaar van belang zijn”.

Wijzigingen moeten volgens de Gemeentewet tijdens het jaar zelf nog aan de raad worden voorgelegd. Als dit niet meer mogelijk is, zijn bestedingen boven het begrotingsbedrag strikt genomen onrechtmatig. Toch kan voor de accountant bij de controle vaststaan dat een aantal (begrotings)overschrijdingen binnen de beleidskaders van de raad valt. De toelichting van het BADO zegt hierover:
“Strikt genomen gaat het hier om onrechtmatige uitgaven omdat de overschrijding strijdig is met artikel 189, lid 4 van de Gemeentewet. Deze overschrijdingen (en onderschrijdingen) moeten goed herkenbaar in de jaarrekening worden opgenomen (Kadernota Rechtmatigheid BBV). Door het vaststellen van de jaarrekening waarin die uitgaven wel zijn opgenomen, autoriseert de raad alsnog de betreffende uitgaven.
Het gaat om overschrijdingen waarbij het college bij het doen van de uitgaven binnen het door de raad uitgezette beleid is gebleven. Het is in zijn algemeenheid niet de bedoeling dat de accountant deze overschrijdingen betrekt bij de beslissing of al dan niet een goedkeurende accountantsverklaring kan worden gegeven. Wel moet de accountant deze in het verslag van bevindingen, waarvan het college in de jaarrekening heeft gemeld dat ze nog moeten worden geautoriseerd, aan de orde stellen. De accountant moet daartoe in elk geval aangeven of het overzicht ex artikel 28 BBV volledig is of niet."

De toets op rechtmatigheid richt zich op de beschikbare uitgavenbudgetten en de in werkelijkheid gedane uitgaven. Uit het overzicht baten en lasten op de voorgaande pagina’s, en hieronder gecomprimeerd weergegeven, blijkt dat er bij 6 programma's een overschrijding op de lasten is. De bedragen in onderstaande tabel moeten vermenigvuldigd worden met € 1.000,-.

Programma 2. Economie en vastgoed (€ 192.000,-)

De overschrijding op de lasten hebben voornamelijk betrekking op de werkelijke reservemutaties ten opzichte van de begroting (€ 184.000,-). Er is sprake van begrotingsonrechtmatigheid, maar deze telt conform het controleprotocol niet meer voor het oordeel (begrotingsoverschrijding is passend binnen het bestaand beleid).

Programma 3. Veiligheid en handhaving (€ 26.000,-)

De overschrijding op de lasten hebben betrekking op hogere salariskosten dan begroot. Hier staan extra opbrengsten uit detachering tegenover (doorbelasting loonkosten aan gemeenten Nuenen en Son en Breugel). Er is sprake van begrotingsonrechtmatigheid, maar deze telt conform het controleprotocol niet meer voor het oordeel (kostenoverschrijdingen worden grotendeels gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten).

Programma 4. Bestuur en bestuurlijke samenwerking (€ 57.000,-)

De overschrijding op de lasten hebben voornamelijk betrekking op de voorziening Wethouderpensioenen. De hoogte ervan wordt bepaald op basis van zogenaamde actuariële waardeberekeningen. Bij deze berekeningen is een rekenrente gehanteerd van 0,082%. Vorig jaar bedroeg deze 0,290%. De daling van de rekenrente leidt tot een toename van de berekende voorziening. Er is een bedrag van € 164.000,- toegevoegd om de voorziening op peil te brengen, terwijl er € 110.000,- als begrote voeding was geraamd. Er is sprake van begrotingsonrechtmatigheid, maar deze telt conform het controleprotocol niet meer voor het oordeel (begrotingsoverschrijding is passend binnen het bestaand beleid).

Programma 5. Werk en inkomen (€ 3.555.000,-)

De overschrijding op de lasten heeft betrekking op de TOZO/TORZO-regeling (€ 2.760.000). Hier staat voor eenzelfde bedrag aan baten tegenover. Dit komt omdat de ontvangen Rijksmiddelen (baten) rechtstreeks zijn afgedragen aan Senzer (lasten). De afrekening volgt in 2021. Het restant heeft voornamelijk betrekking op bijstandsverlening en bijzondere bijstand. Er is sprake van begrotingsonrechtmatigheid, maar deze telt conform het controleprotocol niet meer voor het oordeel (begrotingsoverschrijding is passend binnen het bestaand beleid).

Programma 8. Duurzaamheid, natuur en milieu (€ 561.000,-)

De overschrijding op de lasten heeft voornamelijk betrekking op de regeling Reductie Energieverbruik (€ 222.000,-). De ontvangen subsidie is niet geheel besteed in 2020 en is via vooruit ontvangen subsidies overgeheveld naar 2021. Daarnaast zijn er afwijkingen ten opzichte van de begroting op de mutaties in de voorzieningen Afval en Riolering, beide onderdeel van gesloten exploitaties (€ 334.000,-). Er is sprake van begrotingsonrechtmatigheid, maar deze telt conform het controleprotocol niet meer voor het oordeel (begrotingsoverschrijding is passend binnen het bestaand beleid).

Programma 9. Bereikbaarheid en verkeer (€ 108.000,-)

De overschrijding op de lasten heeft voornamelijk betrekking op de doorbelasting van kosten straatreiniging naar de taakvelden Afval en Riolering, beide onderdeel van gesloten exploitaties (€ 68.000,-). Daarnaast zijn er overschrijdingen op het taakveld Verkeer en vervoer (€ 33.000,-), maar deze vallen weg tegen de onderbestedingen van eenzelfde hoogte op andere grootboeknummers binnen hetzelfde taakveld. Er is sprake van begrotingsonrechtmatigheid, maar deze telt conform het controleprotocol niet meer voor het oordeel (begrotingsoverschrijding is passend binnen het bestaand beleid).

Begrotingsrechtmatigheid investeringen en projecten

In het overzicht van investeringen en projecten staan 6 kredieten met een lichte budgetoverschrijding. In alle gevallen zijn de overschrijdingen < 10% van het geraamde budget. Met de raad is bij de Meerjarenbegroting 2009-2012 de afspraak gemaakt dat bij overschrijdingen tot 10% volstaan kan worden met meldingen via de tussentijdse rapportages of jaarrekening. De 10%-regeling kwam voort uit de wens van de raad dat kredieten scherper/realistischer geraamd worden.

Het betreft:

- Kerkenvisie (-€ 1.248,-);

- Reconstructie groen (-€ 12.073,-);

- Verbeteren, herstel en energieopwekking waterrad (-€ 8.890,-);

- Renovatie gemeentehuis (-€ 12.057,-);

- Vervangen kunstgrasmat en afrastering hockeyveld sportpark Bronzenwei (-€ 14.489,-);

- Vervangen kunstgras tennispark sportpark Bronzenwei (- € 700,-).

Het onderstaande had betrekking op de uitgaven in de jaarrekening 2019. Omdat er in 2020 nog aanvullende uitgaven zijn gedaan, is dit ook van toepassing op deze jaarrekening:

Aanbesteding verbouwing gemeentehuis

Eind 2016 is gestart met de aanbesteding voor het verbouwen van het gemeentehuis. Het college heeft in december 2016 hiervoor ingestemd met de inkoopstrategie. In maart 2017 heeft de gemeenteraad een amendement aangenomen en gekozen voor de bouw van een multifunctionele vergaderruimte in het gemeentehuis. Op basis daarvan heeft het college in april 2017 ingestemd met een gewijzigde inkoopstrategie, waarin deze uitbreiding is verwerkt. De aanbesteding is daarop in november 2017 opnieuw opgestart. Wederom is gekozen , conform het inkoopbeleid van de gemeente voor een meervoudig onderhandse aanbesteding met dezelfde partijen.

Op 31 januari 2018 zijn de inschrijvingen ingediend. De inschrijfsom van de winnende inschrijving lag beduidend hoger dan de geraamde opdrachtwaarde in de inkoopstrategie, maar onder de Europese drempelwaarde, zoals die op het moment van de aanbesteding gold. Op 2 maart 2018 is een overeenkomst gesloten met een opdrachtwaarde van € 5.496.000,-. Naast de opdrachtwaarde heeft het bouwbedrijf extra bedragen gefactureerd. Ondanks dat totale kosten daarmee boven de Europese aanbestedingsgrens komen, is de aanbesteding rechtmatig. Dit omdat op grond van het inkoopbeleid van de gemeente, hoofdstuk 1 van de Aanbestedingswet 2012 en voorschrift 3.4 A van de Gids Proportionaliteit een weloverwogen keuze is gemaakt voor een meervoudig onderhandse aanbesteding.

Gasloos uitvoeren gemeentehuis

In juli 2018 heeft de gemeenteraad, op grond van het nieuwe coalitieakkoord, gesteund door het feit dat de rijksoverheid in juni 2018 heeft besloten om gasloos bouwen als norm te nemen, besloten dat het nieuwe gemeentehuis alsnog gasloos moet worden uitgevoerd. Voor de uitvoering is een krediet van € 840.000,- beschikbaar gesteld. Naar aanleiding hiervan is de gemeente in overleg gegaan met het bouwbedrijf waaraan de verbouwing is gegund en die ook al was opgestart. Op grond van de door hen uitgebrachte offerte heeft het college in oktober 2018 besloten om de opdracht tot het alsnog gasloos maken toe te wijzen aan hetzelfde bouwbedrijf. Deze wijziging is niet gepubliceerd, maar op grond van de Aanbestedingswet 2012 leidt dat niet tot een onrechtmatigheid.

De aanvullende opdracht van het gasloos maken, maakt onderdeel uit van de oorspronkelijke opdracht van de verbouwing van het gemeentehuis. De Aanbestedingswet 2012 biedt in artikel 2.163 en verder een aantal mogelijkheden om opdrachten te wijzigen zonder dat er sprake is van een wezenlijke wijziging waardoor een plicht tot heraanbesteden ontstaat. Uit dit artikel blijkt dat:
• daarvoor sprake moet zijn van aanvullende werken die noodzakelijk zijn geworden;
• die niet waren opgenomen in de oorspronkelijke aanbestedingsstukken;
• een verandering van opdrachtnemer om economische redenen niet mogelijk zijn omdat dat leidt tot een aanzienlijke kostenstijging voor de gemeente;
• de verhoging van de prijs niet meer bedraagt dan 50% van de waarde van de oorspronkelijke opdracht.

Achteraf is er onduidelijkheid ontstaan of met de opdracht tot het alsnog gasloos maken terecht beroep gedaan kon worden op artikel 2.163 van de Aanbestedingswet 2012. Dat had betekend dat, na de uitbreiding met het gasloos maken van het gemeentehuis, voor de totale verbouwing van het gemeentehuis een nieuwe Europese aanbesteding doorlopen had moeten worden.

In de Meerjarenprogrammabegroting (MPB) 2020-2023 is met een afzonderlijke bijlage inzicht gegeven in de budgetten en de taakstelling voor de Taskforce Sociaal Domein. Via deze bijlage wordt de raad geïnformeerd over de financiële stand van zaken van de budgetten en taakstelling van het sociaal domein. De informatie uit die bijlage is in deze jaarrekening opgenomen bij het onderdeel “Analyse overzicht van baten en lasten”.

Geraamde budgetten 2020 en egalisatiereserve Sociaal Domein

Bovenstaand overzicht is gepresenteerd in de 3e tussentijdse rapportage 2020. De raad heeft via een amendement besloten de extra middelen niet aan de budgetten toe te voegen maar te storten in de egalisatiereserve Sociaal Domein. Daarmee zijn de budgetten teruggebracht naar de oorspronkelijke raming voor 2020 van € 21.789.685,-.

Op basis van de primaire begroting 2020 zien we in eerste instantie een resultaat van - € 501.000,- binnen de budgetten van het Sociaal Domein. Gedurende 2020 zijn er via de meicirculaire, junibrief, september- en decembercirculaire middelen vanuit het Rijk beschikbaar gesteld die direct betrekking hebben op het Sociaal Domein. Tegenover deze middelen stonden ook extra uitgaven of minder inkomsten, bijvoorbeeld de compensatie voor meerkosten die zorgaanbieders gemaakt hebben in het kader van Corona en het besluit van het Rijk om over de maanden april en mei geen eigen bijdrage voor de Wmo te mogen innen. In december 2020 heeft de gemeenteraad een amendement aangenomen waarmee besloten is dat de extra beschikbaar gestelde middelen toegevoegd worden aan een te vormen egalisatiereserve Sociaal Domein.

Het saldo ten opzichte van de primaire begroting wordt met deze egalisatiereserve verrekend. In 2020 betekent dit een storting en onttrekking uit de reserve van € 360.936,-. Hierdoor wordt de volledige reserve aangewend en resteert er geen bedrag meer in de egalisatiereserve Sociaal Domein.

Taakstelling Sociaal Domein
Voor 2020 was de opdracht van de Taskforce Sociaal Domein om de volgende taakstelling te realiseren.

Met een tekort van per saldo € 140.018,- is de constatering dat de taakstelling van € 810.000,- in 2020 helaas niet gehaald is. De uitdaging is nu om de taakstelling voor de komende jaren wel te realiseren. Met als uiteindelijke doel om te komen tot een realisatie binnen het geraamde bedrag van € 19.360.094,- in 2023.

Taskforce Sociaal Domein
Binnen de projecten van de Taskforce zijn er diverse prestatie-indicatoren geformuleerd om de ontwikkelingen per project te kunnen monitoren. Tevens zijn er 2 financiële prestatie-indicatoren geformuleerd waarmee gemonitord wordt of de taakstelling voor het betreffende jaar gerealiseerd gaat worden. Zowel van de prestatie-indicatoren van de projecten als de financiële prestatie-indicatoren wordt in de kwartaalrapportages een stand van zaken gepresenteerd. Twee keer paar jaar wordt middels een presentatie aan de gemeenteraad meegenomen in de koers en de voortgang van de Taskforce Sociaal Domein.

In de begroting 2020 is een bedrag van € 77.500,- als onvoorzien geraamd. De besteding in 2020 (€ 77.500,-) is als volgt:

- Externe deskundigheid toekomstvisie SCC Hofdael (€ 15.000,-), uit 1e en 2e tussentijdse rapportage 2020;

- Dekking stijging loonkosten Plusteam (€ 24.051,-), uit 1e tussentijdse rapportage 2020;

- Kosten onverschuldigde betaling (€ 17.500,-), uit 3e tussentijdse rapportage 2020;

- Gedeeltelijke dekking kosten raadsvoorstel Voedselbank (€ 20.949,-).

Daarnaast is er een bedrag van € 77.500,- geraamd voor de gevolgen van het niet indexering van de materiële kosten in boekjaar 2020. De besteding in 2020 (€ 69.135,-) is als volgt:

- Indexering subsidie 2020 Heppie (t)Huis (€ 18.040,-), uit 1e tussentijdse rapportage 2020;

- Indexering subsidie 2020 Zorgboog (€ 11.038,-), uit 1e tussentijdse rapportage 2020;

- Gedeeltelijke dekking kosten raadsvoorstel Voedselbank (€ 40.057,-).

Het bedragen zijn verdeeld over de volgende programma's:

In het volgende overzicht staan de incidentele lasten en baten in 2020.

Toelichting incidenteel:

De incidentele kosten zijn toegelicht, met uitzondering van de hierboven genoemde waarvan de omschrijving begint met "Reserve:". Deze staan bij de toelichtingen op reserves. De coronagerelateerde regels zijn op programmaniveau terug te vinden in het coronaoverzicht in de Algemene inleiding.

De WNT is van toepassing op gemeente Geldrop-Mierlo. Het voor gemeente Geldrop-Mierlo toepasselijke bezoldigingsmaximum is in 2020 € 201.000,-.

Naast de hieronder vermelde topfunctionarissen zijn er geen overige functionarissen met een dienstbetrekking die in 2020 een bezoldiging boven het individueel toepasselijke drempelbedrag hebben ontvangen.